Problem ze słuchem u osoby starszej. Dlaczego nie wolno go lekceważyć i w jaki sposób postępować po jego wykryciu?
Częściowa lub całkowita utrata słuchu staje się coraz poważniejszym problemem ogólnospołecznym. Szczególnie zauważalne jest to w przypadku osób starszych, u których do pogłębiającego się ubytku słuchu zaczyna dochodzić mniej więcej od 65-tego roku życia. Do czego może prowadzić stopniowa utrata słuchu przez seniora i w jaki sposób opiekun osoby starszej może temu zjawisku zapobiec?
Czym mogą skończyć się problemy ze słuchem u osoby starszej? Z jakich powodów należy walczyć z utratą słuchu u seniora?
Mówi się, że choć utrata wzroku odcina nas od rzeczy (przedmiotów), to jednak właśnie utrata słuchu – jako defekt odcinający nas od innych osób – potrafi być dla ludzi o wiele bardziej dokuczliwa. Wystarczy zwrócić uwagę na problem niedosłuchu mogącego występować u seniorów, czyli tzw. głuchoty starczej. Ubytek słuchu obserwowany u ludzi w przekraczających 65 lat jest zjawiskiem całkowicie naturalnym (wynika z naturalnych procesów starzenia). W pewnym momencie zaczynamy gorzej słyszeć i potrzebujemy dźwięków o zwiększonym natężeniu. Gdy pojawia się ubytek słuchu, może dojść do tzw. deprywacji, czyli blokady w przepływie informacji słuchowej. Seniorzy, u których doszło do podobnego problemu, zwykli mawiać, że słyszą, ale nie rozumieją. Poszczególne dźwięki są przez nich słyszane, jednak nie są w stanie ich rozpoznać, a często i umiejscowić. Jakie efekty przynosi ten stan? Dziś wiemy już, że ubytek słuchu, a zwłaszcza jego deprywacja, prowadzi u osób starszych do:
unikania kontaktów z innymi ludźmi (nawet z rodziną i przyjaciółmi),
wycofywanie się z życia społecznego (znane zamykanie się we własnym domu),
rozwoju demencji.
W jaki sposób poznać, że senior ma problemy ze słuchem? Jakie objawy powinny zwrócić naszą uwagę?
Postępująca utrata słuchu u seniora to coś, co w pierwszej kolejności zauważane jest przez jego rodzinę oraz opiekunów. Pierwszymi objawami, na które zwraca się uwagę, zazwyczaj są:
oglądanie telewizji przy coraz większej sile dźwięku,
częste proszenie o powtórzenie niektórych słów czy całych zdań,
brak zrozumienia rozmowy, w której bierze udział kilka osób,
twierdzenie, że inni ludzie “mamroczą”, “mówią niewyraźnie”,
Sytuacje te stanowić powinny sygnał alarmowy skłaniający do wizyty w specjalistycznym gabinecie badania słuchu lub u lekarza rodzinnego. Wyróżniamy dwa główne rodzaje niedosłuchu:
niedosłuch przewodzeniowy występuje wtedy, gdy dźwięk nie dociera do odpowiednich struktur w uchu. Niedosłuch przewodzeniowy może być spowodowany zaleganiem woskowiny w przewodzie słuchowym lub uszkodzeniem błony bębenkowej.
niedosłuch odbiorczy występuje, gdy uszkodzone zostaną elementy ucha wewnętrznego lub nerw przedsionkowo-ślimakowy (nerw słuchowy). W skrócie: dźwięk dociera do odpowiednich struktur, ale nie może zostać przetworzony. Z wiekiem może dochodzić do degeneracji nerwu słuchowego i dzieje się to zazwyczaj po obu stronach na raz. Zmiany są powolne i stopniowe, dlatego właśnie osoby starsze bardzo często nie zauważają pogorszenia swojego słuchu.
Jeśli utrata słuchu nastąpiła nagle (na przykład w ciągu dwóch/trzech dni) lub pogorszeniu słuchu towarzyszą inne objawy, takie jak ból ucha, głowy, wydzielina w przewodzie słuchowym; należy pilnie udać się do lekarza.
Skąd bierze się uszkodzenie słuchu? Jakie są główne przyczyny niedosłuchu i czy można im jakoś zapobiegać?
Główną przyczyną uszkodzenia słuchu jest hałas i długa ekspozycja na zbyt głośne dźwięki. Wieloletnie narażenie na głośną muzykę, telewizję, ale także pracę w hałaśliwych warunkach mogą w przyszłości skutkować wystąpieniem niedosłuchu. W jaki sposób temu zapobiec? Przede wszystkim dbając o prawidłową higienę słuchu: wybierając odpowiednią głośność muzyki, telewizji czy radia i stosując zatyczki do uszu w celach ochronnych.
Jakie są inne przyczyny niedosłuchu w wieku dorosłym?
nagromadzenie woskowiny: warto pamiętać, o tym, by nie usuwać woskowiny patyczkami do uszu. W przypadku zatkania przewodu słuchowego woskowiną można zastosować apteczne preparaty lub udać się do laryngologa.
uszkodzenie błony bębenkowej;
zapalenie ucha środkowego, infekcje wirusowe i bakteryjne;
cukrzyca i nadciśnienie mogą przyczyniać się do wystąpienie niedosłuchu;
urazy głowy, udar;
przyjmowanie leków ototoksycznych (uszkadzających ucho wewnętrzne, niekiedy stale). Do tej grupy preparatów należą leki przyjmowane w przypadku nowotworów, chorób serca, a także niektóre antybiotyki.
W jaki sposób należy postępować po wykryciu niedosłuchu u osoby w podeszłym wieku? Jakie są sposoby leczenia?
Po zauważeniu pierwszych objawów, warto udać się do lekarza rodzinnego lub laryngologa. U niektórych seniorów pomocne może okazać się zastosowanie aparatu słuchowego. Istnieje wiele rodzajów i rozmiarów aparatów słuchowych, a w doborze najlepszego pomaga zazwyczaj protetyk słuchu. Specjalista poinstruuje osobę starszą, w jaki sposób prawidłowo nosić aparat słuchowy i jak dbać o to urządzenie. Niestety, seniorzy często nie chcą korzystać z pomocy aparatu słuchowego. Dlaczego? Noszenie tego urządzenia wymaga zazwyczaj przyzwyczajenia się do nowego rodzaju odbierania dźwięków - ten czas adaptacji może być dla osoby starszej trudny i zniechęcający. Jeśli Twój bliski lub podopieczny nie chce nosić aparatu słuchowego, staraj się zachęcać go i motywować, by zakładał swoje urządzenie choćby na krótką chwilę każdego dnia.
Jak rozmawiać z osobą z niedosłuchem? Na co zwracać uwagę w rozmowie z seniorem, który słabo słyszy
Staraj się zadbać o ciche i spokojne miejsce do rozmowy. Najlepiej, żeby było jak najmniej dźwięków “w tle”: np. włączonego radia czy telewizji.
Zadbaj o to, by osoba starsza widziała Cię podczas mówienia. Mimika i gesty używane podczas rozmowy mogą pomóc seniorowi zrozumieć Twoją wypowiedź. Staraj się nawiązywać z podopiecznym kontakt wzrokowy.
Mów głośniej niż zazwyczaj, ale staraj się nie krzyczeć.
Upewnij się, czy senior na pewno rozumie to, co mówisz.
Dostosuj odpowiednie tempo swojej wypowiedzi.
Nie zasłaniaj ust ani twarzy podczas mówienia.
Jeśli chcesz dowiedzieć się czegoś więcej na temat opieki nad osobami starszymi, koniecznie zobacz pozostałe artykuły na naszym blogu.
Źródła:
https://www.nia.nih.gov/health/hearing-loss-common-problem-older-adults
Amelia Janc
Studentka kierunku lekarskiego w Poznaniu. W Superwnuku zajmuje się rekrutacją opiekunów i kontaktem z rodziną seniora. Lubi pracę z ludźmi i wierzy, że poszukiwania dobrego opiekuna wcale nie muszą być trudne.