Na co zwrócić uwagę w opiece nad osobą z demencją?

Na świecie 47 milionów osób zmaga się na co dzień z demencją. Jednak nadal jest to temat, o którym mówi się zbyt mało lub wcale. Demencja sprawia wiele trudności nie tylko chorym, ale też ich rodzinom i opiekunom. Wymaga wytrwałości od obu stron i wypracowania nowych rozwiązań w relacji z drugą osobą. Jeśli Twój bliski lub podopieczny został zdiagnozowany z demencją, możecie zmierzyć się z problemem utrudnionej komunikacji. Może być Ci trudno znaleźć odpowiednie tematy do rozmowy czy sposoby na spędzenie wolnego czasu. W tym artykule chcemy podpowiedzieć Wam, w jaki sposób możecie nawiązać kontakt z osobą z demencją i jak dbać o Waszą relację, mimo postępującej choroby.

Na co zwrócić uwagę w komunikacji?

W miarę rozwoju choroby, komunikacja z podopiecznym może stawać się coraz trudniejsza. Brak zrozumienia ograniczeń chorego może być źródłem frustracji i lęku. Dlatego tak ważne jest, żeby do osoby starszej zawsze podchodzić z opanowaniem i empatią. Przy wykonywaniu codziennych czynności warto spokojnym głosem informować o tym, co robimy i angażować w miarę możliwości seniora, np. przy wyborze stroju czy posiłku. Starajmy się także, aby osoba z demencją jak najdłużej prowadziła z nami rozmowy i aktywny dialog. Pamiętajmy, że temat rozmowy nie musi być skomplikowany. Nie musimy nawiązywać do wydarzeń czy osób z przeszłości, których podopieczny może nie pamiętać - taki temat może być dla seniora stresujący, jeśli nie może sobie czegoś przypomnieć. Zapytajmy o tematy, które sprawiają osobie chorej radość i przyjemność: takie jak na przykład gotowanie, muzyka, rośliny albo zwyczajny small talk o pogodzie. Jeśli nasz bliski czy podopieczny jest niemówiący, starajmy się zwracać uwagę na komunikację niewerbalną. Często mimika, gesty czy jakiś konkretny znak będą dla seniora sposobem na wyrażanie emocji lub komunikowanie potrzeb. Warto pamiętać o tym, że nawet jeśli osoba z demencją nie mówi, nadal może chcieć się z nami skomunikować. W takich sytuacjach pomocna może okazać się komunikacja alternatywna, o której będziemy jeszcze na naszym blogu pisać.

Samodzielność seniora

Dla osoby z demencją ważne jest, żeby jak najdłużej zachowała samodzielność. W opiece często staramy się wyręczać seniora w codziennych obowiązkach, takich jak ubieranie się, mycie czy toaleta. Naszym zdaniem jednak, lepiej wspierać i motywować podopiecznego, by w miarę możliwości jak najwięcej czynności wykonywał samodzielnie w towarzystwie opiekuna. Pewne zadania możemy ułatwić seniorowi, na przykład wybierając takie ubrania, które po prostu łatwiej założyć. Angażowanie osoby z demencją w codzienne obowiązki, nie tylko umożliwi dłuższe zachowanie sprawności i samodzielności, ale też pozytywnie wpłynie na samopoczucie i komfort podopiecznego.

Kontakt poprzez sztukę

Rodziny i opiekunowie często szukają sposobów na wspólne spędzanie czasu z osobą z demencją. Znalezienie wspólnej aktywności faktycznie może sprawiać trudność, szczególnie wtedy, gdy dotychczasowe zajęcia nie przynoszą tej samej radości co dawniej, z uwagi na chorobę. Aktywności proponowane seniorom, na przykład w domach opieki, nierzadko są odtwórcze. Wielu z nas ma pewnie w pamięci obraz podopiecznych grających w bingo czy oglądających telewizję. Choć są to oczywiście dobre sposoby na zabicie czasu, niekoniecznie mają dobry wpływ na postęp demencji u osoby starszej. Dobrym rozwiązaniem jest za to różnorodna aktywność artystyczna: malowanie, rysowanie, prace ręczne czy fotografia. Kontakt ze sztuką bezpośrednio angażuje seniora, uspokaja i dodaje pewności siebie. Osoba chora nie obserwuje biernie tego, co dzieje się wokół niej. Przede wszystkim aktywnie uczestniczy w procesie twórczym razem z opiekunem czy swoim bliskim, co pozwala także na rozwój Waszej relacji. Okazuje się, że terapia sztuką może pomóc w komunikacji z osobami z demencją. W postępie choroby Alzheimera w pierwszej kolejności uszkodzone zostają obszary mózgu odpowiedzialne za logiczne myślenie i pamięć. Sztuka natomiast pozwala na komunikację z seniorem za pomocą myślenia kreatywnego i emocji, które pozostają sprawne przez dłuższy czas. Jakie aktywności artystyczne mogą sprawiać radość osobom z demencją?

kolorowanie, malowanie np. gotowych wcześniej rysunków;
tworzenie dekoracji z papieru, np. kwiatów;
tworzenie kolaży z wycinków papieru i gazet;
przygotowywanie kartek okolicznościowych;
lepienie z gliny.

Muzyka a demencja

Muzyka pomaga przywoływać i odtwarzać wspomnienia. Na pewno masz choć jedną piosenkę, która kojarzy Ci się z pewnym etapem życia czy konkretną sytuacją. Okazuje się, że osoby z demencją najlepiej pamiętają muzykę, której słuchali między 10 a 30 rokiem życia. Warto zapytać osobę starszą o jej preferencje lub zobaczyć, który rodzaj muzyki sprawia jej radość. Słuchanie muzyki jest również typem rozrywki, z którego osoba starsza może korzystać razem z rodziną czy opiekunem. Jednak oprócz zwykłej przyjemności, muzyka może mieć też działanie terapeutyczne. Muzyka stymuluje wiele takich obszarów mózgu, które zazwyczaj nie są stymulowane. Redukuje także występowanie BPSD (behavioral and psychological symptoms of dementia - behawioralne i psychologiczne objawy demencji), do których należą apatia, depresja czy agresja. Muzyka zmniejsza również poziom stresu i lęku u osób z demencją. Co ciekawe, nawet jeśli pewne obszary mózgu są w znacznym stopniu uszkodzone, osoba starsza nadal może czerpać radość ze słuchania muzyki.

Ocenia się, że w domach opieki i innych placówkach aż 80% seniorów doświadcza różnego rodzaju problemów z pamięcią, a tylko około 5% z nich ma dostęp do sztuki i muzyki.

Wiemy, że opieka nad osobą z demencją może być trudna. Choroba, w miarę postępu, wymaga od obu stron wypracowania nowych rozwiązań w komunikacji i opiece. Warto szukać takich aktywności, które pozwolą osobie starszej jak najdłużej zachować sprawność, a rodzinie cieszyć się wspólnymi chwilami, nawet na późnym etapie choroby. Jeżeli potrzebujesz wsparcia w opiece nad bliskim z demencją, odezwij się do nas

Źródła:

Następny: Problem ze słuchem u osoby starszej. Dlaczego nie wolno go lekceważyć i w jaki sposób postępować po jego wykryciu?

Poprzedni: Masz więcej niż 65 lat i chcesz zachować sprawność? Jest jeden dobry sposób

Jan Niziński

Założyciel i CEO Superwnuka. Lekarz z zacięciem naukowym, zainteresowany szczególnie zdrowiem publicznym i nowymi technologiami w medycynie. Założył Superwnuka, bo wierzy, że organizacja opieki dla bliskiej osoby nie musi być traumatycznym przeżyciem.